چهارم آذرماه برابر با ۲۵ نوامبر روز جهانی منع خشونت علیه زنان است. در آمار اعلامی اورژانس اجتماعی خراسان رضوی در نیمه اول امسال، با کمال تأسف، میزان خشونت‌های خانگی در استان با افزایش نسبت به مدت مشابه سال قبل روبرو بوده است.
همچنین قابل توجه است که عمده‌ی این موارد، دو مشخصه‌ی مشترک دارند: اول اینکه صدمه‌ها بیشتر از ناحیه سرپرست، در خانواده، یا شوهر به زن وارد شده و ثانیا غالبا از نوع جسمی بوده است.
به عبارت دیگر می‌توان گفت: بیشتر خانم‌ها در سراسر دنیا و از جمله کشور خودمان، بسیاری از آزارها و آسیب‌های روحی روانی را گزارش نمی‌کنند و اگر بخواهند این موارد را هم جزو خشونت حساب کنیم آمار بسیار بیشتری از این آسیب در خانواده‌ها و جامعه وجود دارد.
همینجا لازم می‌دانم یادآوری کنم که پژوهشی از میزان خشونت یا فوت زنان در اثر خشونت در کشور ما وجود نداشته و تنها به موارد اعلامی به سازمان‌های متولی از جمله اورژانس اجتماعی، پزشکی قانونی و دادگستری می‌توان استناد نمود اما آمار فوتی‌های زنان ناشی از خشونت خانگی در امریکا و برخی کشورهای اروپایی در سال ۲۰۱۸ و ۲۰۱۹ میلادی اشاره کرد که رقمی بیش از ۱۵۰۰ زن را شامل می‌شود.
بنا بر این وقتی از همسرآزاری یا آزار و خشونت علیه زنان صحبت می‌کنیم به هیچ‌وجه مسئله را محدود به کشور خودمان نمی‌دانیم و معتقدیم این مسئله باید در تمام کشورها مورد توجه قانون‌گذاران، طرفداران حقوق بشر، انسان‌دوستان، سیاست‌مداران و برنامه‌ریزان فرهنگی باشد.
اما آنچه در این گفتار کوتاه مایلم مورد تأکید قرار دهم دو نکته است: یکی اینکه اورژانس اجتماعی به عنوان بازوی قدرتمند معاونت اجتماعی بهزیستی در کنترل و کاهش آسیب‌ها و همچنین مداخله در بحران‌های فردی و خانوادگی، حسب وظایف ذاتی همواره در کنار زنان و دختران آسیب‌دیده، آزار دیده، و مورد ستم حضور دارد و با قوت و با تکیه بر اهرم‌های قانونی و مستندات حقوقی، از حقوق تضییع شده‌ی بانوان آزار دیده، حمایت و دفاع می‌کند.
نکته دیگر اینکه، مشکل همسرآزاری در خانواده‌ها و در نگاه کلان‌تر، آزار و خشونت علیه زنان در کل جامعه، بیشتر یک مشکل فرهنگی و یک معضل فکری است که از سنت‌ها و باورهای اشتباه قرون گذشته و شیوه‌های تربیتی نشأت گرفته و محتملا تا آینده‌ای نامعلوم، همچنان ادامه دارد.
خوشبختانه در دهه‌های اخیر و به مدد نگاه مترقی و انسان‌دوستانه‌ی دولت‌ها و نظام جمهوری اسلامی که نشأت گرفته از فرهنگ دینی است و بارها توسط رهبر معظم انقلاب در مناسبت‌های مختلف مورد تأکید قرار گرفته، آزار و آسیب به زنان محکوم و مطرود گردیده و از نظر اجتماعی نیز زنان جایگاه ویژه‌ای در فعالیت‌های اجتماعی، در بخش‌های علمی و تحقیقاتی، در مدیریت‌ها و حتی در دستگاه‌های انتظامی و قضایی یافته‌اند و سطح دانش و بینش درصد بالایی از خانم‌های جامعه، از میانگین مردان فراتر رفته است.
این تغییرات که با التفات ویژه‌ی رهبری انقلاب همراه است، خوشبختانه، مقابل سنت‌های اشتباه قرون گذشته ایستاده و زنان را از انزوای خانه‌ها به صحنه‌ی زندگی اجتماعی کشانده است.
اما همزمان، مردانی که قدرت و هیبت خود را در زور بازو و قدرت ستمگری و آزاردهی زیردستان دانسته و به اصطلاح، دست بزن خود را فرو نمی‌نهند، همچنان بر خر مراد خویش سوارند و نه تنها به نصایح و توصیه‌های دینی گوش نمی‌سپارند بلکه از قانون نیز هراسی ندارند و مجازات‌های آن را هم جدی نمی‌گیرند. البته شاید عدم وجود قوانین سخت‌گیرانه در این امر بی‌تأثیر نباشد.
این مسئله البته وجهه‌ی دیگری هم دارد. از یک سو، بسیاری از خانم‌ها خشونت‌ها علیه خود را به نهادهای قانونی گزارش نمی‌کنند و از سویی، به جهت تفوق مردان در جایگاه‌های تصمیم‌گیری نهادهای قانونی و قضایی، احقاق واقعی حقوق زنان را با دشواری مواجه می‌سازد.
لذا حل مشکل خشونت علیه زنان، یک منشور چند وجهی است که باید به تمام وجوه آن توجه و برای هر یک از جوانب و وجوه مشکل، راه حل‌هایی جستجو نمود.
بیشتر این راه‌حل‌ها سمت و سوی فرهنگی دارد و در کوتاه‌مدت جواب نمی‌دهد و برای تأثیرگذاری باید اولا با سیاست‌ها و برنامه‌های حاکمیتی همراه شود ثانیا استمرار و امتداد داشته باشد.
ما در معاونت اجتماعی بهزیستی استان خراسان رضوی، به سهم خویش تلاش می‌کنیم مظاهر آزار و خشونت علیه زنان را کاهش داده و با مداخله به موقع در بحران‌های فردی و خانوادگی، آثار و عواقب این آسیب را بکاهیم و چتر حمایتی خود را بر خشونت‌دیدگان بگستریم.
همچنین همکاران‌مان در معاونت پیشگیری، تلاش دارند که با آموزش‌های لازم به صورت انفرادی و جمعی، از میزان خشونت در جامعه کاسته و با آموزش مهارت‌های کنترل خشم و کنترل استرس بیشتر در دستیابی به این هدف همراه ما باشند.
اما حل واقعی و عمیق این معضل، مانند سایر زمینه‌های آسیب اجتماعی، نیاز به تعامل و همدلی همه‌ی نهادها بخصوص دستگاه‌های اطلاع‌رسانی و فرهنگی دارد و تمام تریبون‌ها بخصوص آنها که نسبت بیشتری با نهادهای مذهبی مانند نهاد نمازجمعه دارند، در این خصوص وظیفه‌مند هستند که مردم را نسبت به این مشکل آگاه ساخته و مرتبا و مستمرا حقوق و جایگاه زنان و دختران را گوشزد نموده و با تأکید به آموزه‌های دینی محیطی امن و عاری از خشونت را به نسل آینده پیشکش نمایند.
شهره شاهرودی
معاون اجتماعی بهزیستی خراسان رضوی
نظر شما